Türk Keneşi

Türk Keneşi (eski adı: Türk Konseyi) (Azerice: Türk Şurası, Kazakça: Түркі кеңесі, Kırgızca: Түрк Кеңеши (Türk Keñeşi), Özbekçe: Turkiy Kengash, Туркий кенгаш, Macarca: Türk Tanács, İngilizce: Turkic Council), 3 Ekim 2009'da Nahçıvan'da imzalanan Nahçıvan Anlaşması ile, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye arasında kurulmuş olan uluslararası örgüttür. Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Keneşi ismi 27 Aralık 2011'de "Türkiye Cumhuriyeti Hükumeti ile Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi Arasında Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi Sekretaryasına Dair Ev Sahibi Ülke Anlaşması ile Türk Keneşi olarak değiştirilmiştir [1]

Türk Keneşi

  Üyeler
  Gözlemci Devletler
Kuruluş 3 Ekim 2009) (2009-10-03)
Tür Siyasî ortaklık
Merkez İstanbul, Türkiye
(Genel Sekreterlik)
Bakü, Azerbaycan
(Parlamenterler Asamblesi)
Nur-Sultan, Kazakistan
(Türk Akademisi)
Üyeler  Azerbaycan
 Kazakistan
 Kırgızistan
 Özbekistan
 Türkiye
Gözlemci ülkeler
 Macaristan
Resmî diller Azerice
Kazakça
Kırgızca
Türkçe
Özbekçe
İngilizce
Genel Sekreter Bağdad Amreyev
Onursal Başkan Nursultan Nazarbayev
Dönem Başkanı İlham Aliyev
Resmî site Türk Keneşi

Özbekistan 30 Nisan 2018'de konseye katılma niyetinde olduğunu açıkladı.[2] 14 Eylül 2019'da Özbekistan da Türk Keneşi'ne üye olmuştur.[3][4]

Bu iş birliği konseyinin kurulması fikri ilk olarak 2006 yılında Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev tarafından sunulmuştur.

24 Mayıs 2019 tarihinde Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın önerisi ve keneş üyelerinin oy birliği ile Nursultan Nazarbayev, Türk Keneşi ömür boyu onursal başkanı unvanını almıştır.[5]

2018 sonlarından bu yana, Macaristan gözlemci devlettir ve yakın zamanda Türk Keneşi'ne tam üyelik talebinde bulunabilir.[6]

2020 yılında Ukrayna Dışişleri Bakan Yardımcısı Emine Ceppar, Ukrayna'nın gözlemci olmak istediğini söyledi.[7]

Temelleri 1992 yılından bu yana belli aralıklarla toplanan Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirvesi'ne dayanan keneşin kurumsal merkezleri İstanbul (Genel Sekreterlik), Bakü (Parlamenterler Asamblesi) ve Nur-Sultan'dır (Türk Akademisi).

Organlar

Türk Keneşi'nin üç merkezi bulunmaktadır. Bunlar İstanbul, Bakü ve Nur-Sultan'dır. İstanbul Genel Sekreterliğin. Bakü, Parlamenterler Asamblesi'nin, Nur-Sultan ise Türk Akademisi'nin merkezidir.

Ülke devlet başkanları yılda bir kez resmî, bir kez de gayriresmî olarak çeşitli şehirlerde toplanır. Ayrıca üye ülkelerin dışişleri bakanları ve bürokratları da yıl içerisinde düzenli toplantılar gerçekleştirir. Meclis başkanları ve heyetleri Bakü'de toplanır.[8]

Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye Devlet Başkanları tarafından Türk Keneşi'nin ilk Genel Sekreteri seçilen Türk diplomat Halil Akıncı, bu görevi Eylül 2010 – Eylül 2014 tarihleri arasında yürüttü.[9] 5 Haziran 2014 tarihinde Bodrum'da düzenlenen 4. Türk Keneşi Zirvesi sırasında üye ülkelerin Devlet Başkanları tarafından Ramil Hasanov'un ardından, Bağdad Amreyev üç yıl süreyle genel sekreter seçilmiştir.[10]

Devlet Başkanları Keneşi

Devlet başkanları konseyi (DBK), tarafların devlet başkanlarının aşağıda belirtilen çerçevelerde bir araya geldikleri düzenli toplantılarla faaliyetlerini sürdürür;

  • Güncel uluslararası sorunların çözümüne ilişkin olarak taraflar arasındaki etkileşimin değerlendirilmesi,
  • Türk Keneşi'nin kapsamında öncelikli işbirliği alanlarının belirlenmesi,
  • Türk Keneşi'nin faaliyetlerinin değerlendirilmesi.
  • Bir sonraki DBK toplantısının yeri, kural olarak tarafların İngilizce adlarının alfabetik sırasına göre belirlenir. Olağanüstü DBK toplantısının yeri taraflar arasında sağlanacak mutabakat uyarınca tespit edilir.[11]

Bayrak
Ana madde: Türk Keneşi Bayrağı

22 Ağustos 2012 tarihinde Bişkek'te toplanan 2. Türk Keneşi Dışişleri Bakanları toplantısında Türk Keneşi'nin resmî bayrağı kabul edildi. Bu bayrak dört üye ülkeye ait semboller içermektedir. Rengini Kazakistan bayrağından, ortasındaki güneşi Kırgızistan bayrağından, hilali Türk bayrağından, 8 köşeli yıldızı ise Azerbaycan bayrağından almaktadır.

Üye ülkeler
Ülke Nüfus (2019) Alan (km²) GSYİH (nominal) (2019)[12] Kişi başına GSYİH
(nominal) (2019)[12]		 Öngörülen Kişi başına GSYİH
(nominal) (2024)
 Azerbaycan9.981.40086.60048,047 milyar $4.793 $5.160 $
 Kazakistan18.448.0002.724.900180,161 milyar $9.731 $12.338 $
 Kırgızistan6.523.000199.9008,454 milyar $1.309 $1.530 $
 Özbekistan33.905.000447.40057,921 milyar $1.724 $2.466 $
 Türkiye83.154.997783.562754,411 milyar $9.042 $12.559 $
Türk Keneşi152.012.3974.242.3621,048,994 milyar $6.900 $8.218 $

Gözlemci Ülkeler
Ülke Nüfus (2018) Alan (km²) GSYİH (nominal)
(2018)		 Kişi başına GSYİH
(nominal) (2018)
 Macaristan9.771.00093.030163,541 milyar $16.723 $
Toplam9.771.00093.030163,541 milyar $16.723 $

Olası Gelecek Üye Ülkeler
Ülke Nüfus (2018) Alan (km²) GSYİH (nominal)
(2018)		 Kişi başına GSYİH
(nominal) (2018)
 Türkmenistan 5.850.901 491.210 40 milyar $ 6.966 $
 Kuzey Kıbrıs335.4553.3554,032 milyar $15.109 $
Toplam335.4553.3554,032 milyar $15.109 $

Zirveler ve toplantılar
Türk Konseyi 6. Zirvesi aile fotoğrafı
Türk Keneşi 7. Zirvesi aile fotoğrafı
Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirveleri (1992-2010)
TarihEv Sahibi ÜlkeEv Sahibi ŞehirEv Sahibi LiderNotlar
1.30 Ekim 1992 TürkiyeAnkaraTurgut Özal
−12 Temmuz 1993 KazakistanAlmatıNursultan NazarbayevAlmatı Anlaşması: TÜRKSOY'un kuruluşu
2.18 Ekim 1994 TürkiyeİstanbulSüleyman Demirel
3.28 Ağustos 1995 KırgızistanBişkekAskar Akayev
4.21 Ekim 1996 ÖzbekistanTaşkentİslam Kerimov
5.9 Haziran 1998 KazakistanAstanaNursultan Nazarbayev
6.8 Nisan 2000 AzerbaycanBaküHaydar Aliyev
7.26 Nisan 2001 TürkiyeİstanbulAhmet Necdet Sezer
8.17 Kasım 2006 TürkiyeAntalyaAhmet Necdet Sezer
−21 Kasım 2008 TürkiyeİstanbulAbdullah Gülİstanbul Anlaşması: TÜRKPA'nın kuruluşu
9.3 Ekim 2009 AzerbaycanNahçıvanİlham AliyevNahçıvan Anlaşması: Türk Keneşi'nin kuruluşu
10.15 Eylül 2010 TürkiyeİstanbulAbdullah Gül
Türk Keneşi Zirveleri (2011-günümüz)
TarihEv Sahibi ÜlkeEv Sahibi ŞehirEv Sahibi LiderKonu
1.20-21 Ekim 2011 KazakistanAlmatıNursultan NazarbayevEkonomik ve Ticaret İşbirliği
2.22-23 Ağustos 2012 KırgızistanBişkekAlmazbek AtambayevEğitim, Bilim ve Kültür İşbirliği[13]
3.15-16 Ağustos 2013 AzerbaycanKabalaİlham AliyevUlaşım İşbirliği[14]
4.4-5 Haziran 2014 TürkiyeBodrumAbdullah GülTurizm İşbirliği[15]
5.10-11 Eylül 2015 KazakistanAstanaNursultan NazarbayevMedya ve Enformasyon İşbirliği
6.1-3 Eylül 2018 KırgızistanBişkekSooronbay CeenbekovGençlik ve Ulusal Sporlar[16]
7. 15 Ekim 2019  Azerbaycan Bakü İlham Aliyev Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Desteklenmesi[17]
Türk Keneşi Olağanüstü Zirveleri (2020-günümüz)
Tarih Katılımcı ülke ve kuruluşlar Dönem başkanıKonu
1.10 Nisan 2020 Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkiye, Özbekistan,

Türkmenistan, Macaristan, Dünya Sağlık Örgütü

 İlham AliyevCOVID-19 pandemisi[18][19]
Türk Dünyası Sağlık Bilim Kurulu Toplantıları (2020-günümüz)
Tarih Katılımcı ülke ve kuruluşlar Başkanlık edenKonu
1.30 Ekim 2020 Azerbaycan, Dünya Sağlık Örgütü, Kazakistan, Kırgızistan

Macaristan, TÜBİTAK Türkiye, Özbekistan, T.C. Sağlık Bakanlığı

 Fahrettin KocaCOVID-19 pandemisi[20][21]

Genel Sekreterler
#İsimGörev BaşlangıcıGörev Bitişi
1 Halil Akıncı3 Ekim 200916 Eylül 2014
2 Ramil Hasan16 Eylül 20143 Eylül 2018
3 Bağdad Amreyev3 Eylül 2018Görevde

Dış bağlantılar

Kaynakça
  1. "TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKUMETİ İLE TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER İŞBİRLİĞİ KONSEYİ ARASINDA TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER İŞBİRLİĞİ KONSEYİ SEKRETARYASINA DAİR EVSAHİBİ ÜLKE ANLAŞMASI" (PDF). www.turkkon.org. 21 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
  2. "Uzbekistan decides to join 'Turkic alliance' during Erdogan's visit". hurriyetdailynews.com. 30 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2018.
  3. "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2019.
  4. "Arşivlenmiş kopya". 12 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2020.
  5. "Nazarbayev'e Türk Konseyi Ömür Boyu Onursal Başkanı Unvanı Verilmesi Hakkında Açıklama". Turkkon.org. 24 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2019.
  6. "Hungary is now part of the assembly of "Turkic Speaking Countries"". Hungarian Free Press (İngilizce). 25 Kasım 2018. 16 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2019.
  7. "Arşivlenmiş kopya". 16 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2020.
  8. "Organizasyon şeması". Turkkon.org. 22 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
  9. "Arşivlenmiş kopya". 14 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
  10. "Arşivlenmiş kopya". 3 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2018.
  11. "Nahçıvan Anlaşması Madde-5" (PDF). 21 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
  12. "Dünya Bankası". 16 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2019.
  13. "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2015.
  14. "Arşivlenmiş kopya". 11 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2015.
  15. "Arşivlenmiş kopya". 4 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2015.
  16. "Arşivlenmiş kopya". 3 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2020.
  17. "Arşivlenmiş kopya". 12 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2020.
  18. "Arşivlenmiş kopya". 8 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2020.
  19. "Arşivlenmiş kopya". 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2020.
  20. "Türk Dünyası Sağlık Bilim Kurulu Toplantısı Gerçekleştirildi". www.saglik.gov.tr. 3 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2020.
  21. "Türk Dünyası Sağlık Bilim Kurulu Toplantısı İstanbul'da yapılacak". www.sozcu.com.tr. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2020.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.