Helsinki

Helsinki (İsveççe: Helsingfors), Finlandiya'nın başkenti ve en büyük şehridir. Şehir, Finlandiya'nın güneyinde Finlandiya Körfezi'nin kıyısında yer almaktadır. Şehrin nüfusu 2016 yılı itibari ile 642,045 olup[1] metropol alanının nüfusu ise 1.47 milyondur.

Helsinki
Helsingfors
Başkent
Helsinki şehri

Arma
Helsinki
Helsinki'nin Finlandiya'daki konumu
Ülke  Finlandiya
Bölge Uusimaa
İdare
 • Belediye başkanı Jan Vapaavuori (KOK)
Yüzölçümü
 • Başkent 215,12 km² (8.305 mil²)
Nüfus
 (2017)
 • Başkent 642,045
 • Yoğunluk 2.997/km² (7.760/mil²)
 • Kent
 1,231,595
 • Metropol
 1,470,552
Zaman dilimi UTC+02.00 (DAZD)
 • Yaz (YSU) UTC+03.00 (DAYZD)
Resmî site
www.hel.fi

Büyük Helsinki bölgesi, Helsinki'nin başta komşu şehirleri Espoo, Vantaa ve Kauniainen olmak üzere çevresindeki banliyö kentlerinden oluşan kent merkezini içerir.[2] Bir milyondan fazla nüfusa sahip dünyanın en kuzeydeki metropolitan alanıdır ve Avrupa Birliği'nin en kuzeydeki başkentidir. Helsinki metropolitan alanı İskandinavya'nın Stockholm ve Kopenhag'dan sonra üçüncü büyük metropolitan alanı ve Helsinki kent merkezi Stockholm ve Oslo'dan sonra üçüncü büyük kentidir. Helsinki, Finlandiya'nın başlıca siyasi, eğitimsel, finansal, kültürel ve araştırma merkezi olduğu kadar Kuzey Avrupa'nın en büyük şehirlerinden biridir.

2009'da Helsinki, 2012 Dünya Tasarım Başkenti seçildi.[3] Şehirde aynı zamanda 1952 Yaz Olimpiyatları ve 2007'de 52. Eurovision Şarkı Yarışması düzenlenmiştir.

Tarihçe

Helsinki, 1550 yılında İsveç Kralı I. Gustav tarafından, Hansa şehri olan Reval'e (günümüzde Tallinn) rakip olmayı hedefleyen bir ticaret kenti olarak kuruldu. Ancak bazı planların uygulanamamasından dolayı yoksulluk, savaşlar ve hastalıklarla anılan küçük bir kasaba olarak kaldı.[4] 18. yüzyılda donanma kalesi Sveaborg'un inşaatı Helsinki'nin statüsünü iyileştirdi.

1820'de Helsinki kent merkezi

1809'da Finlandiya'nın Finlandiya Savaşı sonucunda Rus İmparatorluğu'na geçmesinin ardından Çar I. Aleksandr, yeni kurulan Finlandiya Grandüklüğü'nün başkentini Rusya'ya yakın olması nedeniyle 1812'de Turku'dan Helsinki'ye taşıdı.[5] 1827'de Büyük Turku Yangını'nın ardından ülkenin tek üniversitesi olan Turku Kraliyet Akademisi de Helsinki'ye taşınarak günümüz Helsinki Üniversitesi adını aldı. Bu düzenlemeler kentin yeni rolünü pekiştirdi ve sürekli yeni bir yol izlemesine yardımcı oldu. Bu dönüşüm, çoğunlukla Alman mimar Carl Ludvig Engel'in planı doğrultusunda Sankt-Peterburg'u andırmak için neoklasik tarzda yeniden inşa edilen şehir merkezinde oldukça belirgindir. Başka yerlerde olduğu gibi, demiryolları ve sanayileşme gibi teknolojik gelişmeler kentin büyümesinin arkasındaki kilit unsurlardı.

Helsinki, 20. yüzyılın ilk yarısında Finlandiya İç Savaşı ve kentte iz bırakan Kış Savaşı da dahil olmak üzere Finlandiya tarihinin fırtınalı doğasına rağmen istikrarlı bir şekilde gelişmeye devam etti. Şehir 1952 Yaz Olimpiyatları'na ev sahipliği yaptı. 1970'lerde Finlandiya'nın hızlı bir şekilde kentleşmesi, Avrupa'nın diğer bölgelerine göre geç dönemlerde meydana geldi ve metropol bölgesinde nüfusu üç katına çıkardı. Helsinki'nin nispeten seyrek nüfus yoğunluğu ve alışagelmedik yapısı çoğunlukla büyümesinin gecikmesine atfedilir.

Coğrafya

Helsinki, Finlandiya'nın güneyinde Finlandiya Körfezi üzerinde bir yarımadanın ucunda ve 315 ada üzerinde yer almaktadır. İç şehir alanı, gerçek adı Vironniemi tarafından nadiren anılan yarımadanın güneyini kapsamaktadır. Helsinki'nin kent merkezi dışında ve doğusunda çoğunlukla ormanlar ile ayrılan banliyöler yer almaktadır.

İklim

Baltık Denizi ve Kuzey Atlantik Akıntısı'nın hafifletici etkisi nedeniyle, kışın sıcaklıklar kuzey mevkideki oranlardan daha yüksektir. Yine deniz etkisinden dolayı yaz aylarında günlük sıcaklıklar biraz daha serin ve iç kesimlere kıyasla gece sıcaklıkları daha yüksektir. Ocak ve Şubat aylarında ortalama sıcaklık -5 °C civarında olup[6] Haziran ve Ağustos aylarında ortalama en yüksek sıcaklık 19-22 °C arasındadır. Şimdiye kadar şehir merkezinde kaydedilen en yüksek sıcaklık 18 Temmuz 1945'te 33.1 °C ve en düşük sıcaklık ise 10 Ocak 1987'de -34.3 °C idi.[7]

 Helsinki (Kaisaniemi) iklimi 
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
En yüksek sıcaklık (°C) 8,5 11,8 17,1 21,9 29,6 32,0 33,1 31,2 26,2 19,4 13,8 10,5 33,1
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) −1,3 −1,9 1,6 7,6 14,4 18,5 21,5 19,8 14,6 9,0 3,7 0,5 9,0
Ortalama sıcaklık (°C) −3,9 −4,7 −1,3 3,9 10,2 14,6 17,8 16,3 11,5 6,6 1,6 −2 5,9
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) −6,5 −7,4 −4,1 0,8 6,3 10,9 14,2 13,1 8,7 4,3 −0,6 −4,5 2,9
En düşük sıcaklık (°C) −34,3 −31,5 −24,5 −16,3 −4,8 0,7 5,4 2,8 −4,5 −11,6 −18,6 −29,5 −34,3
Ortalama yağış (mm) 52 36 38 32 37 57 63 80 56 76 70 58 655
Kaynak: 1981-2010 yılları arasında normal dönem iklimsel istatistikler[6]

Yönetim
Belediye binası

Helsinki, dört yılda bir seçilen 85 üyeli bir belediye meclisi tarafından yönetilmektedir. Finlandiya'nın tüm diğer belediyelerinde olduğu gibi belediye meclisi, şehir planlaması, okullar, sağlık bakımı ve toplu taşımacılık gibi konularda temel karar verme organıdır.

Helsinki'nin günümüz belediye başkanı 1 Haziran 2017 tarihinden bu yana Ulusal Koalisyon Partisi'nden Jan Vapaavuori'dir.

Helsinki, 59 mahalleye ayrılmaktadır.

Ekonomi

Büyük Helsinki bölgesi, Finlandiya GSYİH'inin yaklaşık üçte birini üretmektedir. Kişi başına düşen GSYİH, ulusal ortalamanın yaklaşık 1.3 kat daha fazladır.[8] Ülkedeki 100 en büyük şirketten 83'ü Büyük Helsinki bölgesi merkezlidir. Helsinki Borsası ülkenin tek menkul kıymetler borsası olup OMX'in bir parçasıdır.

Demografi

Fince ve İsveççe Helsinki'nin resmi dillerini oluşturmaktadır. Nüfusun %81.9'unun ana dili Fince olup %6.2'si ise İsveççe konuşan kişilerden oluşmaktadır.[9]

Helsinki Finlandiya'nın en fazla yabancı nüfus oranına sahip şehridir. Helsinki'de 130'dan fazla ulusun insanı yaşamakta olup bu grubun büyük çoğunluğunu Rusya, Estonya, İsveç, Somali, Sırbistan, Çin, Irak ve Almanya vatandaşları oluşturmaktadır.

Kültür

Helsinki Finlandiya'nın geçiş yoludur. Kent işletme, finans, moda, tıp, eğlence, medya ve kültürde ülkenin can damarıdır. Çok sayıda çeşitli müzeler, sergi sarayları, galeriler ve sahneler mevcuttur. Finlandiya ve diğer Kuzey ülkelerinin en çok abonesi olduğu gazete - Helsingin Sanomat günlük olarak Helsinki'de basılıyor.

Güney Limanı Panoraması

Eğitim

Helsinki'de 190 ilkokul, 41 ortaokul ve 15 meslek enstitüsü bulunmaktadır. 41 ortaokulunun yarısı özel veya devlete, diğer yarısı ise belediyelere aittir. Helsinki'de ayrıca altı üniversite ve dört politeknik okulu bulunmaktadır.

Helsinki'nin en bilinen üniversiteleri Helsinki Üniversitesi, Aalto Üniversitesi, Hanken Ekonomi Okulu ve Helsinki Sanat Üniversitesi'dir.

Spor
Helsinki Olimpiyat Stadyumu

Helsinki'nin uzun bir spor geleneği bulunmaktadır. 1952 Yaz Olimpiyatları sırasında ilk uluslararası tanınmışlığını kazanan kent, 1983 ve 2005'te Dünya Atletizm Şampiyonası ve 1971, 1994 ve 2012'de Avrupa Atletizm Şampiyonası'na ev sahipliği yaptı.

Helsinki'nin Finlandiya'nın en büyük ve en başarılı futbol takımı olan HJK Helsinki ile 7 yerel şampiyonluğa sahip yerel rakibi IFK Helsingfors olmak üzere iki futbol takımı bulunmaktadır. İki takım arasındaki maçlar genellikle Stadin derbisi olarak bilinir. Buz hokeyi de birçok Helsinki sakini arasında popüler olup, IFK Helsingfors (HIFK) veya Jokerit takımları bulunmaktadır.

Ulaşım
Helsinki metrosu, dünyanın en kuzeyindeki metro ağıdır

Helsinki Ana Demiryolu İstasyonu, Finlandiya'nın ana demiryolu istasyonudur. Helsinki'den ülkenin tüm büyük şehirlerine trenle ulaşılabilmektedir ve Sankt-Peterburg ve Moskova'ya Allegro hızlı tren hizmeti bulunmaktadır. Helsinki, 11 milyon yolcu ile Avrupa'nın ikinci en işlek yolcu limanıdır ve başta Tallinn, Mariehamn, Stockholm olmak üzere gemi seferleri bulunmaktadır.[10] Helsinki'de Helsinki-Malmi Havalimanı ile Vantaa'da bulunan Helsinki-Vantaa Havalimanı olmak üzere iki havalimanı bulunmaktadır.

Kehä I, Kehä II ve Kehä III çevreyolları Büyük Helsinki bölgesini çevrelemektedir.

Büyük Helsinki bölgesinde, toplu taşıma Helsinki Bölgesel Ulaştırma idaresi tarafından yönetilmektedir. Helsinki'deki toplu taşıma sistemi tramvay, banliyö treni, metro, otobüs hatları, iki feribot hattı ve bir halka açık bisiklet sisteminden oluşur.

Partner şehirler

Kaynakça
  1. "Ennakkoväkiluku sukupuolen mukaan alueittain, elokuu 2017" (Fince). Tilastokeskus. 31 Ağustos 2017. 20 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
  2. "Cities of Finland". Eurostat. 18 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
  3. "Past capital: Helsinki". Worlddesigncapital.com. 1 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2017.
  4. "Ruttopuisto – Plague Park". Tabblo.com. 11 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2017.
  5. "8 April 1812 Emperor Alexander I promotes Helsinki to the capital of the Grand Duchy. - Helsinki 200 years as capital". 10 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2017.
  6. "Climatological statistics for the normal period 1971–2000". Fmi.fi. 11 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2017.
  7. "Ilmatieteen laitos – Sää ja ilmasto – Ilmastotilastot – Ilman lämpötila" (Fince). Finnish Meteorological Institute. 4 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2017.
  8. "Helsinki Region Statistics". Helsinginseutu.fi. 22 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2017.
  9. "Foreigners in Helsinki 2013" (PDF). City of Helsinki. 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2017.
  10. "Helsinki port". 1 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2017.
  11. "International Relations". Hel.fi. City of Helsinki. 26 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
  12. Yan, Yangtze (14 Temmuz 2006). "Beijing, Helsinki forge sister city relationship". Gov.cn. Chinese Government. 4 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
  13. "Sister Cities". Beijing Municipal Government. 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.

Dış bağlantılar
Önce gelen:
Atina		 Eurovision
2007		 Sonra gelen:
Belgrad
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.